“Η Φυσική στο Προσκήνιο” (Physics on Stage) είναι ένα μεγάλο ευρωπαϊκό πρόγραμμα που καλύπτει όλες τις ευρωπαϊκές χώρες και διοργανώνεται σε συνδυασμό με την Ευρωπαϊκή Εβδομάδα για τις Φυσικές Επιστήμες και την Τεχνολογία. Οι φορείς που συμμετέχουν στην οργάνωση αυτού του προγράμματος είναι οι εξής: CERN (Ευρωπαϊκό Εργαστήριο Φυσικής Σωματιδίων), ESA (Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος), και ESO (Ευρωπαϊκό Νότιο Αστεροσκοπείο), με την υποστήριξη της EPS (Ευρωπαϊκή Εταιρεία Φυσικής) και της EAAE (Ευρωπαϊκή Ένωση Διδακτικής της Αστρονομίας).

Τα τελευταία χρόνια η ζωή των πολιτών των Ευρωπαϊκών χωρών εξαρτάται ολοένα και περισσότερο από σύνθετα τεχνολογικά προϊόντα, όπως οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, τα μέσα μεταφοράς και τηλεπικοινωνίας, κτλ. Θα περίμενε λοιπόν κανείς ένα διαρκώς αυξανόμενο ενδιαφέρον για θέματα που αποτελούν τον πυρήνα της κατανόησης των φυσικών επιστημών και της τεχνολογίας. Ωστόσο, από πλήθος ερευνών που διεξήχθησαν στο σύνολο των Ευρωπαϊκών χωρών, διαπιστώθηκε ένα εντυπωσιακά χαμηλό επίπεδο γενικών επιστημονικών γνώσεων συνοδευόμενο από ένα διαρκώς μειούμενο ενδιαφέρον σχετικά με τα ζητήματα αυτά.

Στο άμεσο μέλλον, η επιστήμη και η τεχνολογία θα διαδραματίσουν έναν ακόμη μεγαλύτερο ρόλο στη διαμόρφωση της καθημερινής μας ζωής. Ο περισσότερος κόσμος θα αναγκαστεί να προχωρήσει σε επιλογές, για τις οποίες είναι απολύτως απαραίτητο κάποιο επίπεδο γνώσεων των βασικών αρχών της Φυσικής. Συνεπώς, είναι ζωτικής σημασίας ζήτημα να εξασφαλισθεί στους Ευρωπαίους πολίτες το ελάχιστο επίπεδο γενικών γνώσεων στις φυσικές επιστήμες και ειδικότερα στη Φυσική. Αυτήν την ανάγκη φιλοδοξεί να καλύψει το πρόγραμμα “Η Φυσική στο Προσκήνιο”.

Στο πρόγραμμα αυτό εντάσσονται υψηλού επιπέδου δραστηριότητες, που στόχο έχουν να ενημερώσουν εκπαιδευτικούς της Β΄-θμιας εκπαίδευσης και ανθρώπους των Μ.Μ.Ε. σχετικά με τους νέους, καινοτόμους, τρόπους διάδοσης πληροφοριών αναφορικά με τη Φυσική και την άμεση σύνδεση των φυσικών επιστημών με την καθημερινή μας ζωή. Ειδικότερα, το πρόγραμμα επιδιώκει να συντονίσει τις ενέργειες επιστημόνων, δημοσιογράφων, καθηγητών, μαθητών, και άλλων πολιτών σε όλες τις χώρες της Ευρώπης. Η προσπάθεια αυτή αποσκοπεί στην καλλιέργεια της συνείδησης ότι είμαστε μέρος μιας μεγάλης και ενιαίας κοινότητας, καθώς και στη δημιουργία ευκαιριών για διεθνείς επαφές.

Η όλη δράση θα προωθηθεί μέσω μιας συνδυασμένης στρατηγικής των Μ.Μ.Ε. Κορυφαία επιστημονικά περιοδικά στην Ευρώπη έχουν συμφωνήσει να συμπεριλάβουν άρθρα ή/και να προγραμματίσουν ειδικές εκδόσεις αναφορικά με την κρίση που μαστίζει την εκπαίδευση στη Φυσική. Στόχος είναι η ευαισθητοποίηση και η ενεργοποίηση των ειδικών επιστημόνων. Επίσης καταβάλλεται προσπάθεια να γραφούν κατάλληλα άρθρα στον ημερήσιο και περιοδικό τύπο κάθε χώρας σχετικά με το πρόβλημα αυτό, ενώ παράλληλα η τηλεόραση και το ραδιόφωνο θα δώσουν ειδική κάλυψη στο γεγονός, στοχεύοντας στο ευρύτερο κοινό.

Τα άμεσα αποτελέσματα τέτοιου είδους προσπαθειών, όπου αυτές εφαρμόσθηκαν, υπήρξαν πολύ θετικά. Προκάλεσαν αλληλεπίδραση μεταξύ των καθηγητών Φυσικής, προσέλκυσαν το ενδιαφέρον των Μ.Μ.Ε. για το βασικό πρόβλημα του επιστημονικού αλφαβητισμού, και δημιούργησαν τόσο προϋποθέσεις για την αντιμετώπισή του όσο και ισχυρές συνδέσεις μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων σε εθνικό επίπεδο. Τα κέρδη για τη Φυσική ήταν πολλά.

Στη χώρα μας το ζήτημα του επιστημονικού αλφαβητισμού έχει εντοπισθεί και έχει αποτελέσει αντικείμενο ευρύτερο προβληματισμού. Έτσι, έχουν καταβληθεί αξιόλογες προσπάθειες με στόχο το ξεπέρασμά του. Διάφοροι φορείς εργάζονται για τη βελτίωση της διδασκαλίας της Φυσικής, όπως: α) Το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (Αναλυτικά Προγράμματα, σχολικά εγχειρίδια, προγράμματα ΣΕΠΠΕ, ΕΚΦΕ, προγράμματα επιμόρφωσης εκπαιδευτικών, κτλ.), β) τα Παιδαγωγικά Τμήματα των Α.Ε.Ι. της χώρας (ανάπτυξη ερευνητικής δραστηριότητας αναφορικά με τη Διδακτική της Φυσικής, επιμόρφωση εκπαιδευτικών σε θέματα Φυσικής και Διδακτικής της Φυσικής, κτλ.), γ) η Ένωση Ελλήνων Φυσικών (έκδοση περιοδικού αφιερωμένου σε θέματα διδασκαλίας της Φυσικής, οργάνωση συνεδρίων με ανάλογο περιεχόμενο, κτλ.), δ) τα Τμήματα Φυσικής των Πανεπιστημίων, το Ε.Μ.Π., ο “Δημόκριτος”, κτλ., που συχνά απευθύνονται στους εκπαιδευτικούς με στόχο την επιμόρφωσή τους σε θέματα σύγχρονης Φυσικής.

Συνάδελφοι, πιστεύουμε ότι είναι χρέος όλων μας να υποστηρίξουμε ενεργητικά αυτήν την προσπάθεια. Οι φυσικές επιστήμες είναι ο επιστημονικός κλάδος στον οποίο έχουμε αφιερώσει την επαγγελματική μας ζωή. Αναλωνόμαστε καθημερινά στην προσπάθεια να διδάξουμε με συνέπεια τις έννοιες της Φυσικής. Πολλοί μάχιμοι εκπαιδευτικοί εκπονούν πρωτοποριακά προγράμματα, τα οποία δεν γίνονται γνωστά στο ευρύ κοινό. Ας δώσουμε σε όλους την ευκαιρία να αντιληφθούν και να πεισθούν ότι είναι σημαντικό να μαθαίνουμε Φυσική. Ας οργανώσουμε κατά περιοχή μια μικρή γιορτή των Φυσικών Επιστημών, που θα φανερώσει στο ευρύ κοινό τη δουλειά μας, τις προσπάθειές μας, το «μαγικό» κόσμο της Φυσικής, όπως πράγματι είναι κι όχι όπως στρεβλωμένα έχει εντυπωθεί στο μυαλό του απλού πολίτη. Ελάτε σε επαφή μαζί μας για να συζητήσουμε τον τρόπο και το περιεχόμενο αυτών των εκδηλώσεων.

• Φάνης Γραμμένος (Πανεπιστήμιο Αθηνών)
• Ρωμύλος Κορακίτης (Ε.Μ.Π.)
• Χριστίνα Κουρκουμέλη (Πανεπιστήμιο Αθηνών)
• Μαργαρίτα Μεταξά (Αρσάκειο Λύκειο)
• Ανδρομάχη Σπανού (Ε.Μ.Π.)
• Νικόλας Τράκας (Ε.Μ.Π.)
• Τζένη Τσιτοπούλου (Ενωση Ελλήνων Φυσικών)
• Λία Χαλκιά (Πανεπιστήμιο Αθηνών)

Δελτίο Τύπου της ESA: http://subs.esa.int:8330/pressows/documents/news/1/2000/press15.html
Δελτίο Τύπου του ESO: http://www.eso.org/outreach/press-rel/pr-2000/pr-04-00.html
Δελτίο Τύπου του CERN: http://press.web.cern.ch/Press/Releases00/PR02.00EPhysicsonStage.html